Kijk om te beginnen eens naar dit filmpje.
En… wat roept het bij je op? Ik ben onder de indruk. Goed kunnen lezen en schrijven lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet.
Prinses Laurentien zet zich als ambassadeur al jaren voor mensen als Jos in. Ondanks de groeiende aandacht rust op laaggeletterdheid nog steeds een taboe. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven schamen zich en verbergen hun probleem zo lang mogelijk.
Wist je dat in Nederland 2,5 miljoen mensen (1 op de 9 Nederlanders) grote moeite met lezen, schrijven en/of rekenen hebben? Vaak vinden zij het omgaan met een computer ook lastig. Ons gedigitaliseerde tijdperk maakt het probleem steeds zichtbaarder.
Wat denken wij over laaggeletterden?
‘’Het zullen wel vooral mensen van buitenlandse afkomst zijn.’’ Feit: 65% van de 1,3 miljoen laaggeletterden tussen de 16 en 65 jaar is autochtoon. ‘’Deze mensen hebben vast een lage intelligentie of lage schoolopleiding.’’ Feit: 52% van de laaggeletterden heeft een vmbo-opleiding of hoger gevolgd. Meer verrassende feiten vind je op deze afbeelding (bron: www.lezenenschrijven.nl).
Minder goed kunnen lezen en schrijven heeft grote impact
De gevolgen van het minder goed kunnen lezen en schrijven zijn te bedenken: meer moeite met het sociale leven, contacten leggen, minder kansen op de arbeidsmarkt en een lager inkomen. Daarnaast kan laaggeletterd zijn mentaal veel met je doen. Je hebt vreselijke herinneringen aan de basisschool, je leidt een teruggetrokken leven of gaat elke dag met lood in je schoenen naar het werk.
Aan de slag met taal
Instellingen als Stichting Lezen & Schrijven, maar ook plaatselijke initiatieven zoals een training voor taalambassadeurs in Hoogeveen die ik laatst tegenkwam, stimuleren dat mensen aan de slag gaan met hun taalontwikkeling. Dat kan ook zeker nog op oudere leeftijd.
Als je helemaal niet kunt lezen of schrijven, analfabeet bent, moet je naar school. Als je moeite hebt met lezen en schrijven, laaggeletterd bent, is dat niet nodig, maar helpen vrijwilligers je als coach in je dagelijkse leven. Bijvoorbeeld bij het kopen op internet, met het invullen van formulieren of het schrijven van een sollicitatiebrief. Door te oefenen op verschillende niveaus leer je de taal beter beheersen.
Begrijpelijk schrijven: goed voor iedereen
Als overheden, bedrijven, verenigingen en stichtingen kunnen we ook wat doen. Moeten we wat doen. Schrijven in begrijpelijke taal. Voor mij is dat klip-en-klaar.
Veel geschreven informatie, denk aan brieven van pensioenfondsen, patiëntenfolders, belastingformulieren, maar ook veiligheids- en werkinstructies bij bedrijven en verkiezingsprogramma’s zijn onnodig ingewikkeld. Begrijpelijk schrijven is niet alleen belangrijk voor mensen die meer moeite hebben met taal, maar is voor iedereen prettig.
Wat kun je doen om lezen en schrijven makkelijker te maken?
Vijf tips die je gelijk in je dagelijkse schrijfwerk kunt toepassen:
1. Verdeel je tekst in korte alinea’s. Alinea’s geven overzicht en brengen structuur aan in je tekst.
2. Plaats kopjes boven de alinea’s. Kies kopjes die iets zeggen over de inhoud van de alinea’s. Daarmee kun je een tekst scannen en bekijken wat je wilt lezen.
3. Gebruik afbeeldingen om je tekst te ondersteunen. Veel mensen zijn visueel ingesteld en combineren wat ze zien met wat ze lezen.
4. Maak korte zinnen met maximaal één boodschap per zin.
5. Gebruik geen vaktaal. Hoe je dat kan voorkomen, lees je in mijn vorige blog over het gebruik van vaktaal.
Zou je meer praktische schrijftips willen krijgen? Meld je dan aan op mijn website. Dan stuur ik je er elke twee weken een per e-mail.